848
Pierwiosnki kojarzymy przede wszystkim z wiosennym przebudzeniem, ale nie tylko. Rodzaj Primula obejmuje setki gatunków, z których wiele uprawiamy w naszych ogrodach. Termin kwitnienia tych roślin to nie tylko wiosna. Pod koniec zimy pojawiają się w sprzedaży barwne pierwiosnki bezłodygowe, które ubarwiają nam nasze mieszkania, w tym bardziej ponurym okresie.
Wcześnie kwitnące prymule, to bez wątpienia jedne z najpopularniejszych roślin kwitnących wiosennego przebudzenia. W tym okresie królują w ogrodach i na działkach. Warto pamiętać, że rodzaj obejmuje setki gatunków, zmiennych także pod względem okresu kwitnienia. Warto zwrócić uwagę na okazy kwitnące późną wiosną i latem.
Do najwcześniej kwitnących gatunków należy pierwiosnek gruziński (Primula juliae). Ta niska bylina, osiągająca około 5 cm wysokości kwitnie już w marcu. Wyraziste, purpurowe kwiaty z kontrastującym żółtym oczkiem, doskonale prezentują się w odradzającym się ogrodzie. Mało wymagający pierwiosnek gruziński doskonale nadaje się do ogrodu skalnego, a także do wykorzystania jako roślina obwódkowa. Preferuje stanowiska osłonięte przed bezpośrednim nasłonecznieniem, podłoże żyzne, zwięzłe, dość wilgotne. Szybko się rozrasta, dlatego warto go co kilka lat dzielić. Podział roślin najlepiej przeprowadzić po kwitnieniu.
W ogrodzie nie powinno zabraknąć pierwiosnka wyniosłego (Primula elatior). Ta rodzima bylina, charakteryzuje się pomarszczonymi liśćmi, tworzącymi rozetę oraz żółtymi kwiatami, osadzonymi na pędzie kwiatostanowym. Kwiaty tworzą baldachy. Preferuje stanowiska półcieniste, podłoże zwięzłe, dość wilgotne. Kwitnie w kwietniu i maju.
W ogrodzie skalnym doskonale zaprezentuje się pierwiosnek łyszczak (Primula auricula). Występujący w stanie dzikim, również w polskich górach. Zachwyca oryginalnymi liśćmi, pokrytymi mączystym nalotem, a także pachnącymi, żółtymi kwiatami. W ogrodach uprawia się przede wszystkim odmiany m.in. ‘Gigantea’ o ładnych, czerwonawych kwiatach z żółtawym środkiem. Pierwiosnek łyszczak preferuje wapienne podłoże i półcieniste stanowisko.
Wczesną wiosną kwitnie także pierwiosnek ząbkowany (Primula denticulata). Bylina o długich, skórzastych i ząbkowanych liściach oraz pięknym, główkowatym kwiatostanie, osadzonym na pędzie kwiatostanowym. Kwiaty pierwiosnka ząbkowanego zazwyczaj mają barwę różowawą. Preferuje stanowisko półcieniste, podłoże zwięzłe, próchnicze i wilgotne. Na okres zimy warto roślinę okryć świerkowymi gałązkami.
W ogrodzie można uprawiać również pierwiosnka zarzyczkowatego (Primula cortusoides). Kwitnie już w kwietniu. Charakteryzuje się główkowatymi kwiatostanami, złożonymi z różowawych kwiatów, liście karbowane, osadzone na ogonkach. Roślina wymaga przepuszczalnego, dość wilgotnego podłoża, stanowiska półcienistego.
Do popularnych pierwiosnków zaliczymy także pierwiosnka lekarskiego (Primula veris). Kwitnie już w kwietniu, zachwycając żółtymi kwiatami. Nie jest wymagający, bardzo tolerancyjny, choć preferuje stanowiska półcieniste, podłoże dość wilgotne. Wykorzystywany także jako roślina lecznicza.
Wczesną wiosną zakwitnie pierwiosnek różowy (Primula rosea). Bylina osiąga do około 20 cm wysokości. Różowawe kwiaty tworzą luźne kwiatostany. Liście początkowo czerwonawe.
Późną wiosną kwitnienie rozpoczyna pierwiosnek japoński (Primula japonica). Pochodzący z Japonii gatunek dekoracyjny jest zarówno z liści jak i kwiatów. Liście tworzą rozetkę, na długim pędzie osadzone są kwiaty tworzące okółki. Kwiaty czerwonawe, choć dostępne są również odmiany m.in. o białych kwiatach. Pierwiosnek japoński preferuje stanowiska półcieniste, osłonięte, z wilgotnym, zwięzłym, próchniczym podłożem. Będzie stanowił przepiękny akcent posadzony przy zbiorniku wodnym. W bezśnieżne, mroźne zimy może przemarzać, dlatego na okres zimy warto roślinę okryć świerkowymi gałązkami.
W maju kwitnienie rozpoczyna pierwiosnek Siebolda (Primula sieboldii) o ładnych kwiatach, tworzących baldachy. Kwiaty zazwyczaj różowawe, ale dostępne są także odmiany m.in. w barwie białej jak np. ‘Snowflake’. Preferuje stanowisko półcieniste, dość żyzne i wilgotne podłoże.
W okresie letnim kwitnie jeden z najbardziej oryginalnych pierwiosnków, a mianowicie pierwiosnek Viala (Primula vialii). Gatunek pochodzi z Chin i zachwyca kłosowatym kwiatostanem. Barwa kwiatów różowo czerwona. Kwitnienie rozpoczyna od dołu kwiatostanu. Roślina preferuje stanowisko półcieniste, podłoże żyzne, próchnicze, dość wilgotne. Na okres zimy warto roślinę okryć, gdyż może przemarzać.
Późna wiosna to okres kwitnienia pierwiosnka omączonego (Primula farinosa), charakteryzującego się omączonymi od spodu liśćmi. Kwiaty różowawe, tworzące baldachy ukazują się w maju. Roślina osiąga do około 20 cm wysokości, preferuje wilgotne, zwięzłe, próchnicze podłoże, a stanowisko osłonięte, bardziej półcieniste.
W czerwcu kwitnie także oryginalny pierwiosnek kwiecisty (Primula florindae). Kwitnie m.in. na żółto i charakteryzuje się znaczną wysokością, przekraczającą nawet 100 cm. Gatunek warto posadzić w najbliższej okolicy zbiornika wodnego.
Wysokim gatunkiem pierwiosnka jest także pierwiosnek Beesa (Primula beesiana), osiągający około 60- 70 cm wysokości. Pochodzący z Chin pierwiosnek, zachwyca różowawymi kwiatami, tworzącymi kilka okółków. Kwitnie późną wiosną i wczesnym latem.
Ładnie zaprezentuje się również pierwiosnek Bulleya (Primula Bulleyana) o ładnych, pomarańczowych kwiatach. Osiąga do około 60 cm wysokości i kwitnie na przełomie wiosny i lata.
Wybrane gatunki rodzaju wraz z terminem kwitnienia
- Pierwiosnek zarzyczkowaty IV-V
- Pierwiosnek różowy III-IV
- Pierwiosnek kwiecisty VI- VII
- Pierwiosnek omączony IV-V
- Pierwiosnek Siebolda V-VI
- Pierwiosnek japoński V-VII
- Pierwiosnek Viala VI-VII
- Pierwiosnek pospolity IV-V
- Pierwiosnek ząbkowany III- IV
- Pierwiosnek wyniosły IV-V
- Pierwiosnek łyszczak IV-V
- Pierwiosnek gruziński III-V
- Pierwiosnek Beesa VI-VII
- Pierwiosnek Bulleya VI- VII
- Pierwiosnek pruhonicki IV- V
W uprawie nie brakuje także licznych mieszańców. Jednym z nich jest pierwiosnek omszony (Primula x pubescens). Niewielka bylina, osiągająca do 20 cm wysokości, o sztywnych, grubych liściach. Kwiaty purpurowe z oczkiem, wyraziste. Preferuje stanowiska półcieniste, podłoże dość wilgotne, przepuszczalne i żyzne.
Pierwiosnek pruhonicki (Primula x pruhoniciana) osiąga do około 10- 15 cm wysokości, tworzy duże kępy tak jak pierwiosnek gruziński. Jego piękne kwiaty zazwyczaj w odcieniach różu i fioletu z żółtym środkiem, ukazują się od kwietnia.
Do najpiękniejszych odmian rodzaju należy odmiana ‘Elizabeth Killelay’. Kwitnąca wiosną bylina, zachwyca pełnymi kwiatami. Barwa kwiatów bordowa z jasnożółtym obrzeżem.
Odmiana ‘Gold Lace’ zachwyca ciemnymi kwiatami z żółtym obrzeżem i środkiem. Jedna z najbardziej wyrazistych odmian.
Delikatnie żółtymi kwiatami o fryzowanych płatkach zachwyci odmiana ‘Francisca’.
W kwiaciarniach pod koniec zimy pojawiają się barwne pierwiosnki bezłodygowe (Primula vulgaris). Pierwiosnek bezłodygowy określany jest także jako pierwiosnek pospolity. Mało kto wie, że to rodzimy gatunek pierwiosnka, a w sprzedaży dominują barwne jego odmiany. W tym roku już zdobi rodzinną werandę. Niewielkie wymagania, duża tolerancyjność na zmienne warunki, pozwalają na tworzenie barwnych kompozycji z wczesnowiosennymi roślinami kwitnącymi, zwłaszcza cebulowymi w ogrodzie, a także na balkonie i tarasie. Mogą zdobić także chłodniejsze pomieszczenia w naszych mieszkaniach. W ciepłych pomieszczeniach szybciej przekwitną i wejdą w stan spoczynku. Najlepiej ustawić je na chłodniejszym, jasnym parapecie z dla od ciepłego kaloryfera. Podłoże powinny mieć żyzne i zawsze lekko wilgotne- nie znoszą ani przelania, ani przesuszenia. Pamiętajmy, że po przekwitnięciu warto je posadzić do ogrodu, aby w przyszłym roku, także pokazały na co je stać, ale już w gruncie.
W warunkach domowych uprawia się także pierwiosnka kubkowatego (Primula obconica). W sprzedaży nie brakuje licznych odmian zmiennych m.in. pod względem barwy kwiatów. Wielką zaletą pierwiosnka kubkowatego jest jego długie kwitnienie. Aby jego kwiaty towarzyszyły nam przez wiele tygodni, należy uprawiać roślinę w jasnym, ale nie w pełni nasłonecznionym pomieszczeniu, w którym temperatura nie przekracza 15°C. Podłoże powinno być żyzne, przepuszczalne i lekko wilgotne. Nie znosi przelania, a także przesuszenia. Przekwitnięte kwiatostany usuwamy.
Pierwiosnki to liczne gatunki pięknych i zróżnicowanych roślin. Aby zapewnić im jak najbliższe optymalnym warunki, należy zapoznać się z szczegółowymi wymaganiami posiadanego gatunku. Ogólnie można zauważyć, że większość pierwiosnków preferuje stanowiska półcieniste. Najlepiej sadzić je pod krzewami i koronami drzew, w okolicach zbiorników wodnych. W okresie wiosennym, gdy rośliny drzewiaste pozbawione są liści, pierwiosnki korzystają z wiosennego słońca, a w okresie letnim doskonale sobie radzą skryte pod koronami drzew i krzewów. Podłoże dla pierwiosnków powinno być zwięzłe, z dodatkiem gliny, żyzne, wilgotne, a także dość przepuszczalne, zależnie od gatunku o odpowiednim pH.
Prymule najłatwiej rozmnożyć poprzez podział, choć część gatunków rozmnożymy z sukcesem także generatywnie poprzez nasiona.
4 komentarze
Ja je bardzo lubię choć muszę przyznać ze nie często je widuję 🙂
Pamiętam, że około 20 lat temu w ogrodach wiejskich one dominowały, w późniejszym okresie dominowały trawniki i krzewy, a obecnie widzę coraz więcej bylin, a wśród nich pierwiosnki 🙂
Kocham pierwiosnki :o) moi dziadkowie mieli je w ogródku :o)
Też pamiętam je z dzieciństwa. W wiejskich ogrodach było ich mnóstwo. Pozdrawiam 🙂